Βιώσιμη αστική ανάπτυξη- Μύθος ή πραγματικότητα;

Κάθε ώρα, πάνω από 40 άνθρωποι μετακινούνται στο Μουμπάι, περίπου 70 στο Λάγκος και πάνω από 60 στη Ντάκα. Οι συγκεκριμένες μεγαλουπόλεις, όπως πολλές άλλες, προβλέπουν ο ρυθμός αστικοποίησης να κυμαίνεται μεταξύ του ενός και έξι τοις εκατό ανά έτος και η μεγαλύτερη πρόκλησή τους είναι να καταστήσουν βιώσιμη την αστική ανάπτυξη.

«Δεν μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμη αστική ανάπτυξη εάν δεν λάβουμε υπόψη τις ροές των πόρων», αναφέρει η Fiona Woo, Υπεύθυνη Πολιτικής - Κλίμα και Ενέργεια, Παγκόσμιο Συμβούλιο για τις επερχόμενες γενεές (WFC). Η Woo σημειώνει ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ποιους πόρους χρησιμοποιούν οι πόλεις, από πού προέρχονται οι εν λόγω πόροι και σε ποιο βαθμό χρησιμοποιούνται. Πρόκειται όμως για μια βιώσιμη πρόταση.

Οι έξυπνες πόλεις με επίκεντρο την τεχνολογία κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. «Κατά κύριο λόγο αποτελεί μια σχεδιαστική σύλληψη που αφορά τον τρόπο χρήσης δεδομένων για την εκτέλεση μιας πιο ολοκληρωμένης λειτουργίας και θεωρώ ότι κάτι τέτοιο μπορεί να καταστήσει εφικτή την καλύτερη διαχείριση της πόλης όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών», αναφέρει ο Bettencourt.

Ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος αν πραγματοποιούνται επενδύσεις και οικοδομούνται πόλεις σε πολύ γρήγορο ρυθμό. Η Κίνα, αναφέρει ο Bettencourt, κατασκευάζει με ταχείς ρυθμούς πόλεις, αυτοκινητόδρομους, ψηλά κτίρια, οικονομικά προσιτές οικίες και βιομηχανικές ζώνες. «Είναι σαν τις μεγάλες πόλεις που παρήχθησαν από μηχάνημα, οι οποίες μακροπρόθεσμα μπορεί να μην τα πάνε και τόσο καλά: τουλάχιστον έτσι συνέβη στη Δύση», προειδοποιεί ο καθηγητής.

Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή οι εργατικές κατοικίες πρέπει να σχεδιαστούν διεξοδικά. «Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτυχημένου σχεδιασμού εργατικών κατοικιών. Δημιουργήθηκαν αρκετές κατακόρυφες παραγκουπόλεις στα περίχωρα του Παρισιού και σε μέρη του Λονδίνου τα οποία με την πάροδο του χρόνου δημιούργησαν πολλά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα», σημειώνει ο Bettencourt. «Είναι σημαντικό, όχι μόνο να κατασκευαστούν κατοικίες, αλλά και να γίνει κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας τους από κοινωνικοοικονομική άποψη», προσθέτει.

Για παράδειγμα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το Μπαγκλαντές σημείωσε το υψηλότερο ποσοστό αστικοποίησης (4,19%) με το 60% του πληθυσμού της να κατοικεί όμως σε παραγκουπόλεις. Η «ανεξέλεγκτη» αστική ανάπτυξη έχει κατηγορηθεί για ανεπάρκειες, μεταξύ άλλων, στις υποδομές, τις δημόσιες μεταφορές, τη στέγαση, την ύδρευση και την αποχέτευση, την ενέργεια, τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, καθώς και την υγεία και την εκπαίδευση.

«Τα ζητήματα που απαιτούν λιγότερο φυσική παρέμβαση είναι ευκολότερο να επιλυθούν σε σχέση με εκείνα που χρήζουν εκτεταμένου χωροταξικού σχεδιασμού και κατασκευών», επισημαίνει ο Bettencourt. Ας πάρουμε για παράδειγμα το Μουμπάι, αναφέρει χαρακτηριστικά. «Το κράτος αδειοδοτεί την κατασκευή ολοένα και περισσότερων ψηλών κτιρίων, αλλά πολλά από αυτά δεν διαθέτουν ενσωματωμένο αποχετευτικό σύστημα και κανονική παροχή νερού, επειδή κάτι τέτοιο απαιτεί πολύ έντονη κατασκευαστική εργασία, σκάψιμο, τοποθέτηση σωληνώσεων κ.λπ. αλλά πολλά πράγματα, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα ή οι τηλεπικοινωνίες είναι πολύ ευκολότερες, οπότε μπορεί να τις εντοπίσει κανείς ακόμα και στις φτωχές γειτονιές», προσθέτει επισημαίνοντας την αντίφαση αυτή.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες πόλεις που θέτουν το καλό παράδειγμα. Η πόλη Medellin στην Κολομβία συνδέει τις διάφορες γειτονιές με τη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς όπως το τραμ και το μετρό. «Πρόκειται για ένα σύστημα του οποίου το σκεπτικό είναι η βελτίωση και η δημιουργία μιας πόλης που είναι περισσότερο κοινωνικά συνδεδεμένη», σημειώνει ο Bettencourt. Οι ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Φρανκφούρτη και το Ρότερνταμ, καθώς και ορισμένες αμερικανικές πόλεις, όπως η Βοστόνη ή το Πόρτλαντ, έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην κατασκευή αποδοτικών συστημάτων. Το περιβάλλον διαβίωσης της Σιγκαπούρης με τα πάρκα και τους κήπους γύρω από τη συγκέντρωση μικρών πόλεων, οι πρωτοβουλίες της για την επεξεργασία των λυμάτων (καλύπτοντας το 30% των αναγκών της πόλης σε νερό) καθώς και οι εξαιρετικές συνδέσεις μέσω των συστημάτων του μετρό και της αστικής συγκοινωνίας καθιστά τη σύγχρονη αυτή πόλη-κράτος βιώσιμη.

«Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να καταστούν κατοικήσιμες οι πόλεις και πολλοί εξ αυτών είναι βιώσιμοι ενώ άλλοι όχι», προσθέτει η Woo. Εναπόκειται, λοιπόν, σε κάθε χώρα να κατανοήσει τα αστικά της περιβάλλοντα, να εξεύρει βιώσιμες λύσεις στα δικά της πλαίσια και να δημιουργήσει πόλεις που θα αντέξουν στη δοκιμασία του χρόνου.